All Articles
11. 27. 2022
การไล่ระดับของแสงและเงา
ความรู้สึกถึงความงามแบบญี่ปุ่นซึมซาบอยู่ในทุกเรือนเวลาของ Grand Seiko

แสง เงา และการไล่ระดับระหว่าง 2 สิ่งนี้ เป็นคุณลักษณะที่พบเห็นได้ทั่วไปในวัฒนธรรมญี่ปุ่น ตั้งแต่สถาปัตยกรรมและเครื่องแก้วไปจนถึงศิลปะแบบดั้งเดิมอย่าง Sado (ซาโดะ) พิธีชงชาของชาวญี่ปุ่น และ Ikebana (อิเคบานะ) อันเป็นศิลปะในการจัดดอกไม้ แสงและเงาถูกรวมเข้าไว้อย่างกลมกล่อมในประเพณีวัฒนธรรมอันยาวนานของญี่ปุ่นซึ่งซึมซาบสู่ชีวิตประจำวันของชาวญี่ปุ่น ยกตัวอย่างเช่น ในห้องชาของญี่ปุ่น แสงแดดที่ส่องผ่านประตูบานเลื่อนแบบ Shoji (โชจิ) ทำให้เกิดแสงสลัวที่เปลี่ยนไปตามเวลาของวัน แสงและเงาที่เคลื่อนไปทั่วทั้งบริเวณจะอาบความสวยงามที่แฝงอยู่ในพื้นที่แห่งนี้อย่างเต็มที่ ส่วนศิลปะ Ikebana ซึ่งเป็นการแสดงถึงความเป็นและความตายผ่านความสลับซับซ้อนของการจัดดอกไม้ ก้าน และใบนั้น แสงและเงามีความสำคัญอย่างยิ่งในการสื่อความหมายตามเจตนาของศิลปิน

Grand Seiko SBGK007.

แก่นแท้ของ Grand Seiko Style (แกรนด์ ไซโก สไตล์) คือ แนวคิดที่ว่าเรือนเวลา Grand Seiko แต่ละเรือน ควรมี “ประกายแห่งคุณภาพ” ซึ่งเป็นแนวคิดที่ย้อนกลับไปถึงสมัยของนักออกแบบชื่อ ทาโร ทานากะ ผู้คิดค้นรูปแบบ Grand Seiko Style ขึ้นมาเพื่อให้เรือนเวลาแต่ละเรือนมีความงามแบบที่เป็นลักษณะเฉพาะของญี่ปุ่น ซึ่งแตกต่างจากนาฬิกาที่ผลิตจากสวิตเซอร์แลนด์ ณ เวลานั้น สิ่งสำคัญต่อการบรรลุเป้าหมายนี้ก็คือ ปฏิสัมพันธ์ของแสงและเงา สิ่งนี้ได้กลายเป็นหัวใจสำคัญในการออกแบบของ Grand Seiko และยังคงเป็นเช่นนั้นมาจนถึงทุกวันนี้

ตัวเรือนของ Grand Seiko มีพื้นผิวที่ปราศจากการบิดเบือนซึ่งเกิดจากการขัดให้เกิดลักษณะแบบกระจกเงาด้วยเทคนิค Zaratsu (ซารัตสึ) ของ Grand Seiko เพื่อให้จับแสงได้แม้แสงที่น้อยที่สุด โดยพื้นที่เหล่านี้จะตัดกับพื้นผิวที่ตกแต่งแบบแนวเส้นละเอียด ขณะที่นาฬิกาขยับ การไล่ระดับของแสงและเงาจะเกิดขึ้นทั่วทั้งตัวเรือนซึ่งเป็นการขับเน้นความงามแบบญี่ปุ่นที่ได้รับความชื่นชมอย่างลึกซึ้งใน 2 ลักษณะ คือ ความงามบนพื้นผิวที่ขัดจนเกิดเป็นกระจกเงา และความแตกต่างของบริเวณที่ขัดให้เป็นกระจกเงากับบริเวณที่ตกแต่งแบบแนวเส้นละเอียดซึ่งอยู่เคียงข้างกัน

Grand Seiko Evolution 9 รุ่น SBGE285

Grand Seiko ขึ้นชื่อในเรื่องการใช้พื้นผิวหน้าปัดที่มีลักษณะเฉพาะตัวซึ่งมักได้รับแรงบันดาลใจมาจากโลกแห่งธรรมชาติ การสร้างพื้นผิวเหล่านี้ก็มีการใช้แสงและเงาด้วยเช่นกันซึ่งในบางครั้งก็มาในลักษณะที่ละเอียดอ่อนมาก ยกตัวอย่างเช่น หน้าปัด “ลายภูเขาอิวาเตะ” ซึ่งทำให้เกิดภาพสันเขาอิวาเตะจำนวนมากอันเป็นมุมมองจากด้านบน บนผิวหน้าปัดรูปแบบนี้ ลวดลายยอดเขาและหุบเขาเล็ก ๆ จะสร้างพื้นที่เล็ก ๆ ให้กับแสงและเงาขึ้นมา ซึ่งเป็นการเน้นให้มองเห็นพื้นผิว ในทำนองเดียวกัน หน้าปัด “ลายซิลเคน ซันเรย์” ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากประวัติศาสตร์ของภูมิภาคนากาโน่ และความผูกพันของภูมิภาคกับการผลิตไหม จะเป็นการเล่นกับแสงและเงาผ่านการใช้เส้นรัศมีแสงแบบละเอียดซึ่งสร้างลักษณะการไล่ระดับที่ละเอียดอ่อนขึ้นบนหน้าปัด

Grand Seiko SBGJ201 หน้าปัด “ลายภูเขาอิวาเตะ”

ไม่ว่าจะมีความซับซ้อนเพียงใด หน้าปัดก็ต้องเป็นฉากหลังที่สมบูรณ์แบบสำหรับเข็มและหลักชั่วโมง ด้วยเหตุนี้ สีและพื้นผิวจึงต้องมีความสม่ำเสมอทั้งในระยะสั้นและในระยะยาวเพราะนาฬิกาต้องสัมผัสกับแสงอาทิตย์และสภาพอากาศที่แตกต่างกัน

แน่นอนว่าการใช้แสงและเงาอย่างชำนาญของ Grand Seiko ไม่ได้เป็นแค่เรื่องของสุนทรียศาสตร์เท่านั้น แต่ยังมีประโยชน์อย่างล้ำลึกในด้านการใช้งานด้วย เพราะความชัดเจนเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการออกแบบของ Grand Seiko แสงและเงาจึงมีความสำคัญกว่าที่เคยเพราะต้องช่วยให้สามารถอ่านค่าได้อย่างชัดเจน ทั้งนี้ก็เพราะว่านาฬิกาส่วนใหญ่ของ Grand Seiko ไม่ได้มีการใช้สารเรืองแสง

เข็มและหลักชั่วโมงของเรือนเวลา Grand Seiko แต่ละเรือน ได้รับการตัดเจียรให้มีหลายเหลี่ยมมุม ทั้งตัวเรือน เข็ม และหลักชั่วโมง ล้วนใช้แสงและเงาเพื่อช่วยเสริมสร้างความชัดเจนและทำให้มองเห็นส่วนประกอบแต่ละชิ้นได้แม้ในสภาวะแสงที่สลัวที่สุด

ชุดเข็มจากรุ่น SBGJ201

ชุดเข็มจากรุ่น SBGJ203

ความเปรียบต่างเป็นอีกองค์ประกอบสำคัญของความชัดเจน ด้วยเหตุนี้ เข็มและหลักชั่วโมงจึงมีการตกแต่งที่แตกต่างกันไปตามสีของหน้าปัด โดยทั่วไปแล้ว หน้าปัดสีสว่างมักมีส่วนประกอบที่ตกแต่งผิวแบบกระจกเงา และหน้าปัดสีเข้มก็มักใช้การตกแต่งผิวแบบแนวเส้นละเอียด ที่กระทำเช่นนี้ก็เพราะการสะท้อนแสงของพื้นผิวแบบกระจกเงานั้นจะไม่กระจายแสง และเมื่อสะท้อนแสงแล้วก็มักทำให้พื้นผิวดูมืดลง ในทางกลับกัน พื้นผิวแบบแนวเส้นละเอียดนั้นได้รับผลกระทบจากแสงโดยรอบน้อยกว่าและจะสะท้อนแสงแบบกระจายซึ่งทำให้มองเห็นเข็มได้ง่ายขึ้น

Grand Seiko SBGM221

แม้จะเป็นรูปแบบที่ดูเรียบง่าย แต่การผสมผสานของแสงและเงา และประสิทธิผลที่ได้นั้น ส่งผลอย่างทรงพลังต่อรูปลักษณ์และความรู้สึกของเรือนเวลา Grand Seiko อันเป็นการสร้างลมหายใจแห่งชีวิตให้กับนาฬิกาในวิถีแบบญี่ปุ่นอย่างชัดเจน

อ่านต่อ